woensdag 11 februari 2009

Lamsvlees met ingemaakte citroen

Het lamsvlees dat momenteel op de markt aangeboden wordt is van uitstekende kwaliteit. Een stoofschotel van lam met ingemaakte citroen en kruiden als koriander en komijn herinnert ons op Kreta aan de nabijheid van het Midden-Oosten…

Nodig:
1 kg lamsbout, in stukken gesneden
een flinke scheut extra vergine olijfolie
2 uien, in reepjes gesneden
3 geraspte teentjes knoflook
6 gedroogde rode pepertjes
4 kruidnagels
1 theelepel koriander
2 theelepels komijn
1 ½ theelepel paprikapoeder
½ theelepel kaneel
500 gram ontvelde en ontpitte tomaten, in kleine stukjes gehakt
enkele zongedroogde tomaten, in kleine stukjes gesneden
peper en zout
enkele partjes ingemaakte citroen

Bak het lamsvlees in 2 eetlepels olijfolie, en hou ze apart zodra het vlees goudbruin is. Giet de rest van de olie in de pan, en bak de komijn, de koriander en de paprikapoeder op een zacht vuurtje. Voeg de geraspte knoflook toe. Draai het vuur iets hoger, en voeg de uireepjes toe. Laat ongeveer 15 minuten stoven.

Voeg het lamsvlees, de pepertjes, de kruidnagel en de kaneel toe. Goed roeren, en de tomatenpulp, de zongedroogde tomaten en de ingemaakte citroen toevoegen, en op een zacht vuurtje aan de kook brengen. Kruiden met peper en zout.

Doe het vlees met de overige ingrediënten in een ovenvaste schotel (een tajinepot is ideaal) en laat ongeveer 3 ½ garen in een oven bij 150°.

Opdienen met rijst.

Ingemaakte citroen

Ingemaakte citroen (of “citron confit”) is een onmisbaar ingrediënt in de Noord-Afrikaanse keuken. Het gerecht is echter ideaal om snel een overschot aan citroenen weg te werken. Gekonfijte citroen smaakt erg goed bij een ratatouille van pepers, aubergines en courgettes, of bij stoofschotels van kip of lam.

Citroenen worden in Marokko onder meer ingemaakt met koriander en kruidnagel. Heb je die niet meteen bij de hand, dan kan je de citroenen enkel met zout inmaken.

Citroen, ingemaakt met zout en kruiden

Nodig:
8 biocitroenen met dunne schil
8 eetlepels zeezout
14 peperkorrels
4 kruidnagels
10 korianderzaadjes
4 laurierblaadjes

Snij 4 citroenen in de lengte in 8, en verwijder de pitjes. Pers de andere citroenen, en hou het sap apart. Bedek de bodem van een gesteriliseerde bokaal met een laag citroenpartjes. Goed aandrukken. Voeg 2 theelepels zout en enkele peperkorrels, 1 kruidnagel en enkele korianderzaadjes toe. Leg ook 1 laurierblad op de citroen. Bedek met een nieuwe laag citroenpartjes en de kruiden. Ga zo verder tot de pot bijna gevuld is (ongeveer 3 cm van de rand).
Giet het citroensap (en eventueel wat kokend water) over de citroenpartjes tot de pot helemaal gevuld is. De pot goed afsluiten en minstens 3 weken bewaren voor gebruik. In de koelkast zijn deze ingemaakte citroenen 1 jaar houdbaar (de citroenen moeten steeds onder het citroenwater staan om schimmelvorming te vermijden).

Citroen, ingemaakt met zout

Nodig:
8 eetlepels zeezout
8 grote biocitroenen met dunne schil
1 grote glazen bokaal of weckpot

1 theelepel zout op de bodem van een inmaakpot strooien. De citroenen in de lengte in 4 snijden, maar de onderkant vast laten zitten. De pitjes verwijderen. Zeezout in de insnijdingen wrijven en de citroenen in de pot doen. Herhalen tot de pot vol is (goed aandrukken).
1 citroen uitpersen en het sap in de pot doen. Overgieten met kokend water. De pot goed afsluiten en een minstens 3 weken bewaren voor gebruik. De bokaal na opening bewaren in de koelkast (let er op dat de citroen altijd onder het citroenwater staat).

Gazpacho van rode biet

Gazpacho van rode biet is een heerlijke frisse zomersoep. Helaas zijn de bietjes die tijdens de zomermaanden op de markt verkrijgbaar zijn, niet zo smakelijk als de winterbietjes. Gekookte winterbietjes kunnen echter ingevroren worden, en nadien verwerkt tot gazpacho. Snij ze na het blancheren alvast in kleine blokjes.

Nodig:
500 gram rode bietjes
1 (rode) ui
1 sinaasappel
2 koffielepels balsamico
een half kopje platte peterselie
olijfolie
peper en zout

De bietjes schoon boenen onder stromend water en gaar koken. Je kan ook een beetje van het loof meekoken. De gare bietjes schillen, en in kleine blokjes snijden.

Indien je ingevroren bietjes gebruikt, de fijngehakte knolletjes laten ontdooien. Samen met de gesnipperde ui, het sinaasappelsap, de balsamico-azijn, de olie, de peper en het zout in een blender fijnmalen en koud opdienen.

Quiche met geconfijte ui

Deze quiche vraagt een beetje voorbereiding, maar je werk wordt vast beloond. Het is een heerlijk hoofdgerecht (opdienen met een fris slaatje) of bijgerecht.

Nodig voor de bodem:
200 gr zelfrijzend bakmeel of biobloem voor alle gebruik
½ tl zout
100 gram boter
koud water, of een beetje balsamicoazijn met water (in dat geval geen zout toevoegen)

Meng het meel en het zout door elkaar. Snijd er met 2 messen de boter doorheen, tot het deeg kruimelig is. Vermeng het deeg vervolgens met 5 el koud water. Het deeg moet homogeen en niet kleverig zijn. In folie wikkelen en minstens 30 minuten in de koelkast laten rusten. Het deeg uitrollen en een beboterde taartvorm vullen. De bodem inprikken met een vork en 15 minuten blind bakken in een voorverwarmde oven (180°)

Indien je kant-en-klaar diepvriesdeeg gebruikt, volg dan de aanwijzingen op de verpakking.

Nodig voor de vulling:
8 uien
3 eieren
3 eierdooiers
50 cl melk
10 cl vloeiende room
2 soeplepels extra vergine olijfolie
3 soeplepels poedersuiker
10 cl rode wijn
10 gram boter
peper en zout
eventueel wat geitenkaas

Snij de uien in fijne ringen en stoof ze gedurende 10 minuten op een middelmatig vuur. Een beetje zout en peper toevoegen, afdekken met bakpapier en 10 minuten laten staan. Af en toe roeren. De uien vervolgens bedekken met de poedersuiker en op hoog vuur gedurende 10 minuten laten karameliseren. De wijn toevoegen en nog 15 minuten laten doorstoven tot alle vloeistof verdampt is.

De eieren, de dooiers, de melk en de room kloppen. Op smaak brengen met peper en zout. De uien over de taartbodem verdelen, het eimengsel erover gieten, en eventueel op smaak brengen met geitenkaas. Gedurende 30 minuten afbakken in de oven.

Plukkersontbijt

De olijvenoogst draait momenteel op volle toeren. Na een hele week stortregens, èn een flinke zuidwesterstorm, is het nu hèt moment om de olijven binnen te halen. Zo gauw het dag wordt, trekt iedereen dan ook naar de velden. De meeste jongeren ontbijten helemaal niet, of beginnen de dag met een bekertje Nescafe of een (instant-)frappé. De oudere generatie ontbijt gelukkig nog wel op de traditionele manier … met wat paximadia (een soort scheepsbeschuit), een handvol olijven, een stuk gravièrakaas gedoopt in tijmhoning en een kopje sterke koffie. Sommigen verjagen de ochtendkou alvast met een glaasje tsikoudia!

Laiki

Een bezoek aan de “laiki”, de openbare markt staat tijdens de wintermaanden wekelijks op het programma. Onlangs verhuisde de markt (definitief?) naar de wijk van het gerechtsgebouw … en werd meteen een stuk gezelliger dan op de vorige locatie. Het aanbod stelt me dit jaar echter een beetje teleur. Typische wintergroenten zoals “stamnagathi”, “chorta vrasta” en de zoet smakende “askolimbroi” worden door weinig handelaars aangeboden. Zelfs het biokraampje aan het einde van de markt verkoopt ze helaas niet. Opvallend is echter het aanbod aan typische zomergroenten zoals tomaten en courgettes die uit de “thermokipia” (de serres) bij Falasarna komen. Ook bij Gaia, de bekendste biowinkel van Chania, zijn ze volop verkrijgbaar. Ook al zijn ze bio, deze groenten hebben nu minder smaak, en zijn bovendien een stuk duurder. Kortom, er gaat er niets boven typische seizoensgroenten. Aubergines, courgettes en tomaten horen voor mij bij de zomerkeuken, in de winter kies ik resoluut voor wilde spinazie en andere wintergroenten!

Een schitterend pleidooi voor de seizoenskeuken wordt gehouden door de Slowfoodbeweging, die ondertussen internationaal duizenden leden telt. Lees er meer over in “Slow food revolution – a new culture for eating and living” van Carlo Petrini en Gigi Padovani, of kijk even op hun website www.slowfood.com.

Een Slowfood-convivium staat op Kreta staat nog niet op poten, maar de slowfoodgeest is al wel terug te vinden tijdens de kookworkshops van Amaltheia. Meer hierover lees je op www.amaltheia-workshops.com.

Confit van zoete ui

Deze confit van zoete ui is een kruidiger variante van de uiencompote waarvan het recept eerder op deze blog verscheen. Hij is erg lekker bij kleine geitenkaasjes

Nodig:
1 kg zoete ui
200 gram kristalsuiker
15 cl witte wijn
5 cl wijnazijn (of azijn van Xérès)
zeezout
peper
kaneel
nootmuskaat
2 kruidnagels
1 soeplepel honing
extra vergine olijfoie

Pel de uien, en snij ze in heel fijne stukjes. Laat ze even smoren in de olijfolie, maar ze moeten wel glazig blijven. Vervolgens de kruiden, de wijn en de azijn toevoegen. Op een zacht vuurtje laten stoven tot de uitjes helemaal zacht zijn. Blijven roeren, tot de uitjes lichtbruin zijn. Dan de honing toevoegen.

Schep de nog hete confit in gesteriliseerde glazen potten, sluit ze hermetisch af, en laat ze ondersteboven afkoelen. Na opening in de koelkast bewaren.

Spinaziepuree

Dit gerecht kan met gewone spinazie bereid worden, maar ook met “chorta vrasta”. Dit zijn de gemengde wilde groenten die momenteel volop in de olijfgaarden groeien. Deze “chorta” kunnen perfect geblancheerd, en nadien ingevroren worden. Op die manier heb je altijd een voorraad van deze uiterst vitaminerijke groenten bij de hand.

Nodig:
1 kilo spinazie (of chorta vrasta met hun aardse smaak)
2 soeplepels boter (of stakovoutiro)
een beetje biobloem
geraspte muskaatnoot
geraspte kruidnagel
zeezout
een glaasje (geiten-)melk

Blancheer de groenten in kokend water, giet ze af, en laat goed uitlekken.
Laat de boter smelten, voeg een beetje bloem en roer het geheel tot een smeuïge massa. Voeg vervolgens de uitgelekte spinazie, het zout en de kruiden onder goed roeren toe. Ongeveer 10 minuten laten stoven, de melk toevoegen en tot een glad geheel roeren.

Gestoofde amanites

Op het Kretenzische platteland worden – in vergelijking met Frankrijk en Italië – bijzonder weinig paddestoelen gegeten. De laatste jaren staat de oesterzwam echter op de menukaart van heel wat typische taverna’s. Zelf maakte ik ze onlangs klaar met in stukjes gesneden tomaten en kastanjes.

Nodig:
1 kg amanites
½ kg uitjes
½ glas olijfolie
2 rijpe tomaten, in stukjes gesneden (of gehakte biotomaten uit blik)
¼ kg kastanjes
peper en zout

Reinig de amanites en dep ze droog. Stoof ze in de olijfolie met de in stukjes gesneden ui, en breng op smaak met peper en zout. Voeg de gekookte of geroosterde kastanjes en de tomaten toe. Laat alles nog een tiental minuten stoven.

Askolibroi

In januari zijn askolibroi (scolymos) normaal gezien volop op de markt te vinden. Deze zaterdag stond er maar één kraampje met deze heerlijke groente op de “laiki”, de wekelijkse markt in Chania. In de historische overdekte markt (het gebouw werd in 1913 feestelijk ingehuldigd) worden ze echter aan de meeste groentestalletjes verkocht.

De scolymos is een distelachtig gewas, waarvan de enkel de witgele wortel en de jongste scheutjes gebruikt worden. De wortel smaakt een beetje zoet, en kan zowel gefrituurd als gekookt gegeten worden. De beide bereidingswijzen zijn zeker het proberen waard.

Gefrituurde askolibroi

Nodig:
1 kg askolibroi
extra vergine olijfolie
een beetje bloem
zeezout uit de molen

Was de askolibroi, maar bewaar enkel de wortel. Bestrooi ze met wat zout en bloem, en bak ze goudgeel in de olijfolie.

Gekookte askolibroi

Nodig:
1 kg askolibroi
½ citroen
extra vergine olijfolie
zeezout uit de molen

De askolibroi grondig wassen, maar enkel de wortel bewaren. Gooi ze in een pan ziedend water, en laat ze ongeveer een half uurtje koken. De wortels vervolgens afgieten, laten uitlekken en op smaak brengen met olijfolie en citroensap.

Askolibroi zijn ook erg lekker met tuinbonen. Laat de boontjes 1 nacht weken in water en spoel ze af. Kook de boontjes vervolgens samen met de askolibroi.

Winterkoutjes

Geen betere manier om een griepje of winterverhoudheid te bestrijden dan “rakomelo”. Dit is een hartverwarmende schnapps op basis van de alom bekende Kretenzische “raki” of “tsikoudia”, tijmhoning en kruiden. De schil van een (bio-)sinaasappel geeft een extra aroma aan dit winterdrankje.

Nodig:
1 liter tsikoudia (tsipouro en grappa kunnen ook gebruikt worden)
3 flinke soeplepels tijmhoning
2 kaneelstokjes
3 kruidnagels
de schil van 1 sinaasappel
eventueel 1 vanillestokje

Giet de tsikoudia, grappa of tsipouro in een glazen bokaal. Voeg de kaneelstokjes, de kruidnagels, de honing en de sinaasappelschil toe. De bokaal goed afsluiten en minstens 2 maanden op een koele, donkere plaats bewaren. Af en toe schudden om de honing op te lossen. Zeven, en in gesteriliseerde flessen gieten.

Sjalottencompote

Sjalotten- of uiencompote

Kleine uitjes (ter grootte van sjalotjes) worden momenteel volop te koop aangeboden. Ze worden vaak verwerkt in een stoofschotel van konijn (stifado), maar kunnen heel goed tot compote verwerkt worden. Zo’n compote is erg lekker bij een gegrild broodje met geitenkaas. Heb je geen kleine uitjes bij de hand, zijn gewone uien een perfect alternatief.

Deze compotes kunnen uitstekend bewaard worden. Doe in dat geval de warme compote in gesteriliseerde potten, draai het deksel stevig aan, draai de pot ondersteboven, en laat afkoelen.

Nodig voor de sjalottencompote:
300 gram sjalotjes
3 eetlepels rozijntjes
60 gram boter of enkele lepels extra vergine olijfolie
1 el suiker
1 laurierblad
½ blokje kippenbouillon

De rozijntjes 10 minuten laten wellen in water. Ondertussen de sjalotjes pellen en in 4 snijden. De boter (of de olijfolie), de suiker en het laurierblad met anderhalve deciliter bouillon aan de kook brengen. Laten stoven tot de sjalotjes glazig en zacht zijn. De rozijntjes toevoegen en 5 minuten op hoog vuur laten doorkoken.

Nodig voor de uiencompote:
700 gram uien
een scheutje olijfolie
1 dl wijnazijn
140 gram parelsuiker
2 ½ dl wijn

De uien in ringen snijden en met de overige ingrediënten aan de kook brengen. Gebruik bij voorkeur een koperen confituurpan of een pan met dikke bodem. De compote regelmatig roeren en op een flink vuur inkoken tot de uiringen glazig zijn. De stooftijd bedraagt ongeveer 45 minuten.

Wintergroenten

Tijdens de wintermaanden moet ik het vaak zonder auto stellen … niet echt evident wanneer je (volgens velen) “in the middle of nowhere” woont. Zodra ik na m’n verblijf ik België op Kreta aankom, huur ik minstens een dag een autootje om de nodige boodschappen te kunnen doen. Ook dit jaar werd het huurwagentje door Autoclub stipt om 06.00 in de haven van Souda afgeleverd. Het was een gloednieuwe Hyundai i 100, met amper enkele duizenden kilometers op de teller … een betere boodschappentas is niet denkbaar!

Zonder winkel in de buurt, maar met een ruime vrieskast kan je gelukkig een tijdje overleven. Dit vergt uiteraard wel een beetje organisatie. Aan de hand van wat die dag op de markt verkrijgbaar is, worden groenten ingekocht, geblancheerd en vervolgens ingevroren. Vlees kan ik hier meestal lokaal inkopen. Op de locale (ambulante) groenteman reken ik echter niet te veel. Helaas verkoopt hij vaak import uit West-Europa … zoals kastomaten uit Hoogstraten!

De wintermaanden zijn echter ideaal voor het oogsten van wilde spinaziesoorten. Onder de olijfbomen vind je nu tal van eetbaar “onkruid”, van de “chorta vrasta” (zowat alles dat eetbaar is) tot de “chicorum indibus” of de stamnagathi die op de markt soms 10,00 euro per kilo kost. Logisch, want het uitsteken gebeurt manueel, en er kruipt al snel heel wat tijd in 1 kilo groentjes. Wilde groenten zijn echter een uitstekend wintergerecht. Zij bevatten erg veel vitamines, en zijn bovendien makkelijk klaar te maken.

Nodig:
1 kg chorta vrasta of stamnagathi
zeezout en peper uit de molen
extra vergine olijfolie
citroensap.

Was de groenten grondig en laat ze vervolgens blancheren in een ruime pan met kokend water. Dien ze op met wat peper en zout, olijfolie en citroensap.

Kookateliers 2009

De toeristische sector kijkt het komende seizoen somber tegemoet. Heel wat grote hotels die all-inclusiveformules aanbieden, hebben tot nu toe erg weinig boekingen binnen gekregen. Sommige charmehotels daarentegen vrezen geen drastische vermindering van hun cliënteel. Zij hopen dat Kreta terug een bestemming wordt waar toeristen van locale charme èn een goede keuken genieten.

Veel of weinig volk op het eiland èn voor onze kookworkshops … er zal gekookt worden. Aangezien “De keuken van Amaltheia” een non-profitinitiatief is, dat bovendien op vrijwilligers draait, kunnen we ons veroorloven om ook voor 1 of 2 deelnemers te koken. Dat was vroeger zo, en zo zal het ook deze zomer zijn. Zolang het maar leuk èn lekker blijft.
Ook dit jaar kan je kiezen uit dagworkshops of meerdaagse workshops. Voor de liefhebbers van een meerdaags kookatelier, organiseren we 3-daagse workshops tijdens de maand april en eind oktober. De vluchten zijn dan een stuk goedkoper en zowel de lente- als de herfstkeuken zijn erg boeiend. Er wordt uiteraard met de typische seizoensproducten gekookt die op de markt èn in de omringende moestuinen verkrijgbaar zijn. Bovendien dompelen we je onder in het locale leven, met een bezoek aan de “laiki”, de locale markt, en bij plaatselijke producenten. Zo is er een bezoek aan een kaasmakerij en een wijnboer tijdens dit atelier voorzien.

Eendaagse ateliers

Ook dit jaar kan je bij ons een kooksessie met maaltijd volgen (een halve dag), of een kooksessie voorafgegaan door een bezoek aan de slager, groenteboer etc. (een hele dag). Dit jaar is woensdag dé vaste kookdag, maar contacteer ons indien je liever op een andere dag komt.

Meerdaagse kookateliers

Het programma van deze 3-daagse workshops ziet er als volgt uit …

Dag 1

Onthaal en voorstelling van het programma, het alom geroemde Kretenzische dieet en een basisbestanddeel van de Kretenzische keuken … de olijfolie. We bereiden een heerlijk ovengerecht met een reeks bijgerechten, en genieten nadien van onze zelfbereide maaltijd. Op het menu staan natuurlijk ook een huisbereid aperitiefje, een goede locale wijn en koffie en een borrel ter afsluiting.

Dag 2 en 3

Bezoek aan de “laïki”, de locale markt of een plaatselijke bioboer. Ook een bezoek aan een locale kaasmakerij en wijnboer staat op het programma. Kaas speelt immers een essentiële rol in het Kretenzische dieet en de locale keuken. Met de aangekochte producten, bereiden we onze maaltijd. Na het diner bereiden we nog rakomelo (een schnapps op basis van raki, honing en kruiden) en geparfumeerde olijfolie.

Het programma kan – indien gewenst – verlengd worden tot een kookatelier van 5 dagen. Niet-kokende partners kunnen kiezen voor een alternatief programma. Zij kunnen uiteraard ook deelnemen aan de maaltijden (€ 20,00, ter plaatse te betalen).

Onze kooksessies zijn niet residentieel. We kunnen jullie natuurlijk adviseren bij het boeken van een charmehotelletje of een gîte in de buurt.

Je kan inschrijven voor de volgende data:
6, 7, 8 april 2009 (verlengbaar)
13, 14,15 april 2009 (verlengbaar)

Gemarineerde volvoi

Afgelopen donderdag was ik te gast bij onze collega en vriendin Tanit. Zij is half Nederlands-half Spaans en woonde jarenlang in Frankrijk, maar is nu al heel wat jaren getrouwd met een Kretenzer.

Op het menu stonden verschillende gerechtjes van de “kritiki kouzina”, de authentieke Kretenzische keuken. Het was vooral een kleurrijk menu van “gemista” (gevulde groenten), zachte locale kaas, fava (puree van spliterwten) en ingemaakte askordoulakos of volvoi. Deze ingemaakte uien van de “muscari comosum” zijn slechts korte tijd op de markt verkrijgbaar, maar kunnen ingemaakt erg lang bewaard worden.

Gemarineerde “volvoi”

Nodig:
1 ½ kg “volvoi”
1 kop extra vergine olijfolie
wijnazijn
zout
enkele peperbolletjes

De uitjes pellen en wassen in warm water (zij zijn een beetje kleverig). Gedurende 3 dagen in zout water laten weken dat dagelijks ververst wordt. Was de uitjes na 3 dagen, laat ze goed uitlekken en droog ze goed af. Bewaar ze in een bokaal met wijnazijn, gearomatiseerd met laurierblad en enkele peperbolletjes.
Giet een scheutje olijfolie op de pot, om de uitjes beter te conserveren.